Dyslecsia

Diweddarwyd y dudalen: 12/04/2024

Mae dyslecsia yn wahaniaeth niwrolegol a gall gael effaith sylweddol yn ystod addysg, yn y gweithle ac mewn bywyd bob dydd. Gan fod pob person yn unigryw, felly hefyd brofiad pawb o ddyslecsia. Gall amrywio o fod yn ysgafn i fod yn ddifrifol, a gall ddigwydd ar yr un pryd ag anawsterau dysgu penodol eraill. Fel arfer mae'n rhedeg mewn teuluoedd ac mae'n gyflwr gydol oes.

Mae'n bwysig cofio bod meddwl yn wahanol yn dod â phethau cadarnhaol yn ei sgil. Mae llawer o bobl ddyslecsig yn dangos cryfderau mewn meysydd fel rhesymu ac mewn meysydd gweledol a chreadigol.

Bydd profiad pawb o ddyslecsia yn unigol iddyn nhw ond mae yna ddangosyddion cyffredin. Gallai clwstwr o'r dangosyddion hyn ochr yn ochr â galluoedd mewn meysydd eraill awgrymu dyslecsia a dylid ymchwilio ymhellach i'r mater.

Ydych chi'n:

Drysu rhwng geiriau gweledol tebyg fel 'cat' a 'cot' yn Saesneg
Sillafu'n ansicr
Ei chael hi'n anodd darllen testun yn gyflym neu'n fras
Darllen/ysgrifennu'n araf
Angen ail-ddarllen paragraffau i'w deall
Ei chael hi'n anodd gwrando a chynnal ffocws
Ei chael hi'n anodd canolbwyntio os oes pethau i dynnu sylw
Teimladau o orlethu'r meddwl/colli diddordeb yn llwyr
Cael trafferth gwahaniaethu rhwng chwith a dde
Drysu pan roddir sawl cyfarwyddyd ar unwaith
Cael anhawster trefnu meddyliau ar bapur
Anghofio sgyrsiau neu ddyddiadau pwysig yn aml
Cael anhawster gyda threfniadaeth bersonol, rheoli amser a blaenoriaethu tasgau
Osgoi rhai mathau o waith neu astudiaethau
Gweld rhai tasgau yn hawdd iawn ond eraill yn peri her annisgwyl
Diffyg hunan-barch, yn enwedig os nad oes anawsterau dyslecsig wedi'u nodi yn gynharach mewn bywyd

Os ydych chi'n teimlo bod hyn yn swnio'n debyg i chi, gall ein rhestr wirio dyslecsia oedolion a/neu sgriniwr dyslecsia eich helpu i wybod a allech chi fod yn ddyslecsig. Nid yw'r rhain yn offeryn diagnostig ond gellir eu defnyddio hefyd i nodi a ddylid cynnal ymchwiliadau pellach.

Awgrymiadau ar gyfer y gweithle

Darllen

Rhoi cyfarwyddiadau ar lafar yn ogystal ag yn ysgrifenedig
Tynnu sylw at bwyntiau pwysig mewn dogfennau
Defnyddio neges llais yn hytrach na memos ysgrifenedig
Darparu meddalwedd darllen sgrîn.
Argraffu adnoddau ar bapur lliw, a newid lliw cefndir sgriniau cyfrifiaduron a chyflwyniadau

Ysgrifennu a darllen

Caniatáu digon o amser i ddarllen a chwblhau tasg
Trafod y deunydd gyda'r gweithiwr, gan roi crynodebau a/neu bwyntiau allweddol
Cyflwyno gwybodaeth mewn fformatau eraill e.e. sain neu fideo, darluniau, diagramau a siartiau llif
Cynnig/defnyddio meddalwedd mapio meddwl
Cynnig/defnyddio recordwyr digidol
Cynnig/defnyddio meddalwedd lleferydd i destun
Gofyn i rywun arall gymryd cofnodion cyfarfodydd

Sillafu a gramadeg

Gwiriwr sillafu ar bob cyfrifiadur
Cynnig meddalwedd testun cynorthwyol ar bob rhaglen, lle bo hynny'n bosibl

Gwaith cyfrifiadur

Newid lliw cefndir sgrîn i weddu i hoffterau unigol
Darparu hidlydd sgrîn gwrth-lacharedd
Caniatáu seibiannau rheolaidd, o leiaf bob awr
Trefnu bod gwaith cyfrifiadur yn cael ei wneud am yn ail gyda thasgau eraill lle bo hynny'n bosibl
Osgoi gwaith cyfrifiadur parhaus drwy'r dydd

Cyfathrebu di-eiriau

Rhoi cyfarwyddiadau un ar y tro, yn araf ac yn glir heb bethau i dynnu sylw
Ysgrifennu gwybodaeth bwysig neu annog y gweithiwr i gymryd nodiadau
Ysgrifennu memo yn amlinellu cynllun gweithredu
Darparu recordydd digidol i recordio cyflwyniadau/hyfforddiant
Gwneud yn siwr bod y gweithiwr yn deall

Canolbwyntio

Gwneud yn siŵr bod lle tawel ar gael i ffwrdd oddi wrth bethau a fyddai'n tynnu sylw fel drysau, ffonau prysur, peiriannau swnllyd
Dyrannu gweithle preifat os yn bosibl
Caniatáu i weithiwr weithio gartref yn achlysurol, os yw'n bosibl
Defnyddio arwydd "peidiwch â tharfu" pan fydd tasgau yn gofyn am ganolbwyntio dwys
Os torrir ar ei draws, caniatáu i'r person oedi ac ysgrifennu'r hyn y mae'n ei wneud fel ei fod yn gallu cyfeirio ato pan fydd yn ailafael yn ei waith

Apwyntiadau a dyddiadau cau

Atgoffa'r person o ddyddiadau cau pwysig ac adolygu blaenoriaethau'n rheolaidd
Annog y gweithiwr i ddefnyddio'r calendr dyddiol a nodweddion larwm ar ei gyfrifiadur neu ei ffôn gwaith.
Awgrymiadau ar gyfer trefnu eiddo
Sicrhau bod ardaloedd gwaith yn drefnus, yn dwt ac yn daclus
Cadw eitemau lle gellir eu gweld yn glir, er enghraifft silffoedd a byrddau bwletin
Sicrhau bod y tîm yn dychwelyd eitemau pwysig i'r un lle bob tro
Rhoi côd lliw ar eitemau, os yw'n briodol
Sicrhau bod ardaloedd gwaith wedi'u goleuo'n dda

Trefnu llif gwaith

Blaenoriaethu tasgau pwysig
Creu rhestr ddyddiol, gyda'r dyddiad, o "bethau i'w gwneud"
Defnyddio a rhannu dyddiaduron
Ysgrifennu cynllun ar gyfer tasgau rheolaidd gydag awgrymiadau priodol, er enghraifft ar gyfer cyfarfodydd neu gymryd nodiadau
Rhoi lle i amser cynllunio bob dydd
Cefnogi anawsterau cyfeiriadol
Ceisio defnyddio'r un llwybr bob tro
Dangos y llwybr a nodweddion amlwg
Rhoi amser i ymarfer mynd o un lle i'r llall
Darparu mapiau manwl
Darparu system llywio ceir GPS